|
|
|
NHÂN QUẢ CUỘC ĐỜI |
 |
Lúc mới ra
trường Đại Học Sư Phạm Sài g̣n năm 1972, tôi dạy
ở trường Phan Thanh Giản Cần Thơ. Nhờ Ban giám
hiệu sắp xếp giờ giấc thuận tiện cho các thầy cô
có gia đ́nh ở xa, nên hể hết lớp cuối tuần là
tôi thu xếp hành trang lên xe đ̣ về nhà.
Đường Sài g̣n Cần Thơ phải qua hai phà. Mổi lần qua
Bắc Cần Thơ hay Mỹ Thuận, trong lúc chờ đợi,
tôi thường thơ thẩn đứng nh́n những đám lục b́nh
trôi nổi theo ḍng nước đục. Một vài đám bị vướng
víu những rong rêu, rác rưới, dạt vào ven bờ sông,
cô quạnh. Tôi chạnh ḷng nghĩ tới thân phận con
người; có khác ǵ đâu với những bấp bênh vô thường,
luân chuyển.
|
Nắng chang chang, cảnh buôn bán hai bên Bắc thật là
náo nhiệt và đầy bụi bặm. Ngồi trên xe nh́n ra,
những người bán hàng rong vây quanh mời mọc. Trời
nóng như thiêu, dưới vành nón lá rách
rưới, |
|
gương
mặt người đàn bà khắc khổ, da đen cháy nắng, đôi mắt
đỏ ngầu như đang cơn sốt, giọng nói sao mà khẩn
thiết thôi thúc làm tôi chú ư. Bà đă chào hàng trong
vô vọng. Xe chuyễn bánh nhưng bà vẫn cố với theo…
H́nh ảnh người thiéu phụ ấy đă theo tôi măi đến bây
giờ.
Cùng sinh ra làm người, tại sao có những người kiếp
sống khốn khổ, dập vùi, trong khi có những kẻ sống
trong nhung lụa mà vẫn thấy không hề sung sướng. Tại
sao có những ngang trái, bất công, bất b́nh đẵng
trên thế gian này? Ngay cả con cáí sinh ra trong một
gia đ́nh, cùng mẹ cùng cha, cùng một điều kiện, giáo
dục… mà mỗi người một tánh, giỏỉ dở, khôn ngoan, khờ
khạo khác nhau. Đường đời mổi người một ngă không ai
giống ai, có người may mắn, có người bất hạnh ...Kiếp
người của chúng ta phải chăng là kết quả của Nhân
Quả Nghiệp Báo từ kiếp trước?
|
|
Như họa sĩ Ḥa Lan
Vincent Van Gogh [1853-1890], người đă khai phóng ra
một trường phái mới trong nghệ thuật hội họa. Bức
“Portrait of Doctor Gachet” được mua với giá kỷ lục
82.5 triệu đô la trong ṿng 3 phút
ở một cuộc bán đấu
giá tại New York năm 1990. Nhưng lúc sinh thời, ông
sống lây lất, nghèo khồ, lại nghiện rượu.Trong ṿng
10 năm cuối đời, ông vẻ hơn 2,000 bức tranh; đa số
những bức nổi tiếng được vẽ vào hai năm sau cùng.
Khi c̣n sống, chỉ có một bức họa tên “The red
vineyard” ,được bán với giá khoảng 400 đồng Pháp cho
một họa sĩ khác, hiện lưu giữ ở viện bảo tàng
Pushkin, Moscow.
|
“Portrait of Doctor Gachet”
|
Cuộc đời bất hạnh, t́nh duyên lận
đận, thêm chứng bệnh tâm thần, có lúc quẩn trí ông
cắt đứt lổ tai trái của ḿnh. Ông tự tử bằng súng,
chết hai ngày sau đó vào lúc 37 tuổi ở Pháp. Van
Gogh chỉ mong có một cuộc đời yên ổn, đủ tiền nuôi
thân, khỏi nhờ vă mà không được. Ông đă nh́n ḿnh
như một thất bại ê chề khủng khiếp. Gần 100 năm sau
ngày chấm dứt cuộc đời trong tuyệt vọng, tài năng
ông mới được người đời khen tặng, vinh danh. Mỗi bức
họa của ông đă trở thành một tài sản gần như vô giá.
Nh́n vào lịch sữ Việt Nam, biết bao sự việc phi lư
đă xảy ra làm ta không khỏi đau ḷng. Vụ án Lệ Chi
Viên với Nguyễn Trăi [1380- 1442], vị anh hùng dân
tộc, tác giả của bản tuyên ngôn độc lập bất hủ “
B́nh Ngô Đại Cáo” và tập “ Gia huấn ca” với
câu “ Thương người như thể thương thân” đầy
t́nh người. Ông đă có công to lớn trong việc xây
dựng nhà Lê, giúp vua Lê Thái Tổ tức Lê Lợi đánh
đuổi quân Minh, kế đó giúp vua con Lư Thái Tông trị
nước.
|
 |
Thế nhưng, năm
1442 ông và người hầu thiếp tài sắc vẹn toàn Nguyễn
thị Lộ bị triều đ́nh nhà Lê kết tội là đă âm mưu “
giết vua” Lư Thái Tông. Cả hai bị hành quyết cùng
với hầu hết họ
hàng thân thuộc vào ngày 19/9 năm đó. Nguyên nhân là
v́ vua đă đột ngột từ trần tại Lệ Chi Viên khi ghé
thăm Nguyễn Trải ở Côn Sơn. Thảm kịch đó đă được
|
chính sử triều Lê ghi chép, kết tội với lời bàn như
sau:” Nữ sắc làm hại người ta quá lắm. Thị Lộ chỉ là
một người đàn bà thôi, Thái Tông yêu nó mà thân phải
chết, Nguyễn Trăi lấy nó mà cả họ bị diệt, không đề
pḥng mà được ư ?” (1).
Ngày xưa khi Đức
Phật c̣n tại thế, đă có người thắc mắc về những
nghịch cảnh, bất công, chênh lệch giữa người và
người trên thế gian và t́m hỏi Ngài. Đức Phật đă
giải thích như sau:“
Tất cả chúng sanh đều mang theo
cái Nghiệp[Karma] của chính ḿnh như một di sản, như
vật di truyền, như người chí thân, như chỗ nương
tựa.Chính v́ cái Nghiệp riêng của mỗi người mỗi khác
nên mới có cảnh dị đồng giữa chúng sanh.”
|
 |
Trên phương diện
tâm linh và đạo đức Thiện Ác, Nghiệp là bất cứ điều
ǵ ta tạo ra qua ư nghĩ, lời nói hay việc làm, tất
cả đều sẽ có một hậu quả tương ứng, đó là Nhân Quả
Nghiệp Báo. Nhân nào th́ trổ Quả ấy. Có vay th́ có
trả, có cho th́ có nhận ,có được th́ phải có mất.
Tất cà đan kết thành cái mà người ta thường
lầm cho là định mệnh [đă được định
sẳn bởi một đấng thần linh nào đó]. Những biến cố
bất ngờ như may mắn hay rủi ro có thể là do sự pha
trộn phức tạp cuả nhiều Quả trổ cùng một lúc. |
Ân oán vay trả của
Nghiệp có thể hiển hiện trong cùng một đời, đôi khi
ngay trước mắt. Ta giúp đở người th́ người sẽ giúp
lại ta, ta t́m cách hại ai th́ thế nào cũng bị chính
người ấy hay ai đó hại lại. Chính v́ thế, Nguyển Du
trong chuyện Kiều đă “cho
hay quả báo nhản tiền”.
Kinh nghiệm về nhân quả trong cuộc sống đă được ông
bà ta lưu lại qua ca dao, tục ngữ:
Ở hiền gặp lành,
Gieo gió th́ gặt bảo, Chạy trời sao kḥi nắng,
ác nhân ác báo…
C̣n những Nghiệp chưa giải quyết xong trong một đời
th́ sẽ ra sao? Theo Đạo Phật với sinh tử luân hồi,
chết chỉ là khởi đầu một kiếp khác. Vào lúc chết,
ngoài thể xác ra, cái Tâm thường ngày, tức là ư thức
do năm giác quan đem lại, cũng chết đi, tan rả. Chỉ
có ḍng tâm thức với Nghiệp lực là sẽ không bao giờ
biến mất, nó sẽ tiếp tục ờ một thân xác khác qua
hiện tượng Tái Sinh và sẽ trồ Quà khi hội đủ những
điều kiện gọi là trợ duyên để chin
.Do đó, kiếp người của chúng ta như thế nào là tùy
thuộc vào Nhân Quả Nghiệp Báo.
Trong khi nhận
lảnh những” quả báo” tốt xấu của nghiệp đời
trước, ta đồng
thời tạo muôn vạn ngàn“ nhân” tốt xấu cho nghiệp
sau,và có biết bao nghiệp mà nhân quả hiển hiện
trong cùng một đời sẽ chuyển đổi thân phận con người.
Đó là niềm an ủỉ và hy vọng của chúng ta vào sự
Chuyển Nghiệp. Càng nhiều thiện tâm, làm nhiều việc
tốt, nhiều duyên
lành sẽ được tích lũy
và làm nhẹ đi các quả ác.
Một người có quả báo phải gặp tai nạn, thay v́ chịu
thương tích trầm trọng, họ chỉ bị xây xát nhẹ thôi,
đó là nhờ đă tạo nhiều phước đức trong đời .
|
Chính niềm tin tưởng Nghiệp Báo là điều tất nhiên đă
làm tôi bớt thắc mắc về những ngang trái trong cuộc
đời do Nghiệp kiếp trước để lại. Đồng thời tôi nh́n
thấy tu tâm dưỡng tánh, ăn hiền ở lành, ngay thẳng
là con đường tốt nhất để khỏi vướng vào sợi dây oan
nghiệp. Tôi cảm thấy yên tâm và tự tin hơn khi làm
những ǵ ḿnh cho là đúng, là hợp đạo lư. Tôi không
c̣n sợ thiên hạ cười chê hiểu lầm thương ghét…Tôi
biết chính tôi là người hoàn toàn chịu trách nhiệm
về hậu quả của việc ḿnh làm.
Luật Nghiệp Báo
căn cứ trên Nhân và Quả, mang tính chất công b́nh,
hợp lư. Sự báo ứng xảy ra một cách tự nhiên, khách
quan và tự động.
Những
ǵ chúng ta
gây
ra cho kẻ
khác sẽ trở lại với chúng ta một cách công
bằng![Chơn Quang].Trường hợp của Jefferey Dahmer
[1960-1994] ở Milwaukee, Wisconsin là một thí dụ cụ
thể. Vụ án Dahmer đă gây chấn động khắp thế giới
trong hai năm 1991-1992 v́
tính cách man rợ không
thể tưởng tượng nổi: giết người, làm t́nh với xác
chết; rồi ăn thit các ngựi này.
|
Từ ngày 30/ 6/91 tới 22/7/91 y đă lần lượt rủ được
năm thanh niên vào pḥng trọ; giết bốn người, mỗi
tuần một người; nạn nhân cuối thoát được, cầu cứu
cảnh sát. Theo tội trạng, Dahmer tổng cộng đă giết
hơn 15 người. Lần đầu tiên vào lúc y mới 18 tuổi. |
 |
Cảnh sát đă khám phá nhiều h́nh các nạn nhân được
chụp sau khi giết, các đầu lâu, sọ được sơn phết, từ
thi ngâm trong thùng acid, các phần thân thể nạn
nhân trong tủ lạnh. Y thú nhận đă ăn thịt 8 người và
nói thịt người có vị giống như thịt ḅ.V́ Wisconsin
không có án tử h́nh, Dahmer bị xử 943 năm tù.
Trong thời gian bị giam, y tuyên bố ḿnh là một
Born- again Christian, tưởng rằng ngoan đạo là có
thể xoá hết tội. Ngày 28/10/94, khi chùi dọn trong
trại giam, y bị một người tù khác dùng cán chổi thọc
sâu vào hậu môn, đập đầu bằng cây sắt làm y chết
trong phút chốc. Hung phạm có lẽ muốn trả thù cho
những nạn nhân cuả Dahmer mà phần lớn là người da
đen như ḿnh. Điều đó cho thấy, mặc nhân quả xả hội
qua pháp luật ấn định, nhân quả nghiệp báo vẫn thi
hành theo con đường riêng cùa nó khi đúng thời điểm
để đưa đẩy đến các chết của Dahmer.
Kiếp trước tôi ăn ở ra sao? Tôi không biết. Sau khi
chết, tôi sẽ tái sinh như thế nào? Làm sao đoán được.
Và cuộc đời trước mắt sẽ đi về đâu? Có đúng với
những dự tính của tôi hay không? Từ những suy
nghĩ đó, tôi đă nh́n thấy Nhân Quả Nghiệp Báo như
một ngọn đuốc soi đường cho tôi ḍ dẫm tương lai,
c̣n trong hiện tại tôi chấp nhận dể dàng hơn khi gặp
những khó khăn, đồng thời đặt niềm tin vào sự chuyển
nghiệp và làm chủ vận mệnh của ḿnh.
Tôi nghĩ rằng trong cuộc sống muôn mặt, để tránh tạo
nghiệp ác, muốn lương tâm đừng cắn rứt, muốn an lạc
trong tâm hồn, tôi phải thận trọng trong lời nói,
suy nghĩ chính chắn trước khi làm một việc ǵ đề hậu
quả đừng làm khổ ḿnh hay người. Nhưng nếu ḿnh gặp
cảnh bất b́nh, bất công, hay hăm hại làm tâm hồn khổ
sở, ḿnh phải đối phó như thế nào? Im lặng, chịu
đựng, chờ đợi nghiệp báo thi hành, hay t́m cách phản
kháng, hay theo kiểu “ăn miếng trả miếng”?
Có khi
Im
lặng là vàng, là khôn ngoan, v́ nóng nảy,vội vàng
phản ứng chỉ gây thêm đổ vỡ tệ
hại.
Tôi tự nghĩ nên im
lặng tinh tâm suy xét sự việc, t́m hiểu những nguyên
nhân xa gần, có thể một phần tại ḿnh, có thể do
hiểu lầm hay do những trắc ẩn nào đó. Nhờ thế, may
ra ta hiểu hơn rồi t́m cách giải quyết. C̣n
Ăn
miếng
trả
miếng quá tệ hại làm cho nghiệp chướng càng thêm
chằng chịt. Tuy nhiên cũng có trường hợp im lặng là
đồng loă, là hèn nhát để cho cái ác tung hoành, ḿnh
phải t́m cách phản kháng thích đáng.
Như
Gandhi [1869-1948], nhận thấy những bất công trong
chính sách thuộc địa của người Anh tại nước của ông,
đă đứng lên hô hào dân Ấn phản kháng bằng chính sách
bất bạo động, bất hợp tác, đă giúp Ấn độ dành lại
độc lập. Hoặc những người mạnh dạng tố cáo kẻ âm mưu
hại người, phá
hoại, để giúp người khác khỏi bị chết một cách oan
uổng. Thật khó nói ! Nhân Quả như thế nào, nặng nhẹ
ra sao c̣n tùy thuộc vào nhiều yếu tố phức tạp,
chằng chịt khác. Những hoàn cảnh đưa đẩy, khiến Nhân
trổ Quả ngay trong kiếp này hay đợi đến những kiếp
sau, được gọi là Duyên khởi…
|
Trước đây, tôi đă
không hiểu nhiều về Đạo Phật, chỉ biết chút ít qua
mấy câu “Tu là cội phúc, t́nh là giây oan”, “Đờ́ là
bể khổ”, qua chuyện Kiều của Nguyển Du hay qua
chuyện cổ Quan âm Thị Kính, Chuyện t́nh Lan và Điệp,
đôi khi tôi nghĩ: “sao mà yếm thế quá”. Gần đây nhờ
đọc một ít sách Phật, tôi mới “ ngộ “ được phần nào.
Hơn 2500 năm trước,
vào thời đại cổ xưa, ngài đă nh́n xa thấy hết vủ trụ
với tính cách vô thường, vô ngă và những nguyên lư
vận hành của nó mà Lư Nhân Quả Nghiệp Báo là một. |
 |
Phải nói Đức Phật lả người của khoa học và thực tế.
Phật pháp của ngài luôn luôn đáp ứng được nhu
cầu tối hậu của con người, đó là an lạc thân tâm,
giải thoát hết mọi khổ đau của cuộc đờ́ trước mắt.
Ngài đă vạch ra con đường tu tập, phát triển Trí Tuệ
trong Đạo Đức và sự Tỉnh Thức để dập tắt Tâm Tham
Sân Si, nguồn gốc của cái khổ, đồng thời phát triển
Tâm Từ Bi biết thương yêu và cảm thông người khác.
Tất cả là tùy ở Tâm mà ra.
Sống trong thế giới dâu bể đổi thay, đời ḿnh rồi
cũng như đám lục b́nh trôi nổi trên sông, không biết
sẽ dạt về đâu. Hiểu được Nhân Quả Nghiệp Báo, khi
may mắn, thành công, tôi không kiêu căng, tự măn;
khi gặp hoàn cảnh bất lợi, trái ngang, tôi bớt than
thân trách phận, không sanh tâm đố kỵ v́ tôi hiểu
rằng tất cả là “Quả” của những “Nhân” tôi đă tạo ra
từ trước. Thấy,
nghe bao hoàn cảnh khốn khổ, nghịch lư, éo le trong
cuộc đời chung quanh, tôi mới thấy cái khổ của ḿnh
chẳng đáng vào đâu, tôi thông cảm người khác và tâm
trở nên từ bi hỷ xả.
Ngoài ra, Nhân và Quả cũng tác động qua lại lẩn nhau,
làm may thành rủi, rủi thành may đến bất ngờ. Cái
may hôm trước có thể trở thành “nhân” cho cái rủi
ngày mai nếu không biết giữ ḿnh, không có chánh
niệm, buông thả theo dục vọng tham sân si…như trường
hợp ông Jack Whittaker, chủ nhân của một hảng ở West
Virginia, trúng Powerball 315 triệu đô la vào dịp
Giáng sinh năm 2002. Ông đă trích ra một phần tiền
trúng số để làm việc từ thiện; nhưng sự giàu có bất
ngờ đă trở thành một tai họa làm đảo lộn cả cuộc
sống gia đ́nh và đạo lư trong tâm hồn ông.
Vợ chồng ông bị
phiền toái tràn ngập với những yêu cầu giúp đở từ
mọi phía. Ông Whittaker lại đổ ra sa ngă, rượu chè,
cờ bạc, trai gái. Một người bạn trai của cháu gái
chết ngay trong nhà ông cùng một lúc với vụ trộm vào
nhà.Ông đă hai lần bị bắt v́ lái xe trong khi say
rượu, bị kiện v́ có những hành vi sách nhiểu t́nh
dục… Đau đớn
lớn nhất là cái chết của cô cháu gái duy nhất. Tiền
bạc đă làm hư đốn đời cô. Xác cô đươc t́m ra sau một
chiếc xe bỏ hoang; cô chết v́ ma túy. Gia đ́nh tan
hoang. Bà vợ đau khổ đă ước rằng phải chi ông đừng
trúng số.
Từ đó ta mới thấy tiền bạc không hẳn đem lại hạnh
phúc mà hạnh phúc là từ tâm ta và tu thân dưỡng tánh
là điều quan trọng. Trong bất cứ hoàn cảnh nào, tôi
luôn nhớ lời Phập dạy: “
Sai lầm lớn nhất của đời
người là đánh mất ḿnh”. Hảy dập tắt ngọn lửa
Vô Minh Tham Sân Si đang t́m cách thiêu rụi Phật
tánh vốn có sẳn ở mỗi con người. Và triết lư đạo
Phật là liều thuốc thần diệu tôi mang theo trên
đường đời để lở khi ngă xuống trong đau khổ, tôi sẽ
tự cứu ḿnh và tôi cầu mong rằng đó cũng là kim chỉ
đạo giúp tôi sống xứng đáng với ư nghỉa một con
người tử tế.
Tâm Đoan
Minnesota, 7/2007
Sách
và tài liệu tham khảo:
(1)
Đại Việt sử kư toàn thư Q. XI, tờ 56a].
Phật
Pháp căn bản- Suy Nghiệm theo Nguyên Lư [ Minh Không]
Tạng
thư chết sống [Sogyal Rinpoche, Trí Hải dịch]
Nghiệp và Kết Quả [Chơn Quang]
Đức Phật và Phật pháp [ Ḥa Thượng
Narada, Phạm Kim Khánh dịch]
|
