hay

(Tiếp Theo)

Khi ba má Toàn lục đục thức giấc thì tôi cũng dậy theo dù chưa đến 6 giờ. Tôi sắp xếp lại mùng mền cẩn thận để vào một góc căn gác. Trời chưa sáng mà đã nghe tiếng xe, tiếng người kêu ơi ới ngoài đường. Ba Toàn bắt tôi phải ngồi uống cà phê, ăn sáng với ông bà rồi mới được đi. Cái số tôi đúng là đi đâu cũng có người gọi cho ăn. Tưởng bà già làm ở nhà, không ngờ bà chạy qua tiệm hủ tiếu gần đó mua hằm bà lằng bánh bao, xíu mại, bánh tiêu, dầu cháo quảy ... và ba ly cà phê sữa nóng bày ra đầy một bàn.

Ăn sáng xong, tôi cảm ơn và chia tay với ông bà. Bà căn dặn tôi là thế nào cũng ghé lại chơi khi từ Hà Tiên trở lại Rạch Giá. Thương bà già quá chừng! Tôi ngoắc chiếc xích lô đạp nhờ đưa ra bến tàu, chỉ chừng 15 phút là đến nơi. Ghe thuyền nơi đây rất ư là tấp nập, tàu đánh cá, tàu buôn, đủ cở đủ loại. Sau khi mua vé và biết đích xác con tàu mình sẽ đi, tôi dạo một vòng bến tàu để chụp hình. Chỉ dăm phút là xong!

Thời gian như ngừng trôi. Ngồi hoài, uống đã hết ly cà phê, mà đồng hồ chỉ mới 7giờ30. Mùi thịt nướng của hàng cơm tấm trước cửa đã làm con tì con vị của tôi bừng bừng nổi dậy. Thế là tôi lại làm thêm một dĩa cơm sườn. Ăn xong, uống hết mấy tách trà mới thấy mấy người bán vé gọi lên tàu. Kêu tính tiền xong, tôi ghé vội hàng thuốc lá lấy thêm một gói thuốc rồi mới thong dong bước lên tàu, cầu thang có tay vịnh đàng hoàng. Lên tàu đã thấy bà con an vị gần hết. Những chỗ tốt trên boong có ghế ngồi và mái che đã bị chiếm giữ. Vào hầm tàu thì chỉ thấy toàn thùng hàng, mùi dầu nhớt trong lối đi đen kịt. Vòng trở lên boong, tôi ké được vào cái băng ghế dài ngoài trời. Thôi thế cũng còn may, tôi tự an ủi!

Trong khi đi vòng quanh tàu, tôi chấm được một nơi có thể trú nắng lúc cần. Đó là cái mái hiên của phòng khách con tàu. Trong phòng khách có nhiều hàng ghế đã đầy nghẹt người. Lúc lăng xăng đi thám hiểm mọi nơi trên tàu tìm phòng vệ sinh, tôi mới phát hiện ra là phòng vệ sinh này có tình trạng như các nhà vệ sinh công cộng khác trong thành phố. Nghĩa là không có giấy vệ sinh, cầu lúc nào cũng nghẹt, mùi nước tiểu nực nồng,..., tôi còn đau khổ nhận ra thêm một chuyện nữa là tàu không có nơi bán nước hay trái cây gì hết. Từ sáng giờ tôi ăn uống đủ thứ, trời còn sớm nên chưa thấy khát, chứ chốc nữa trời nắng gắt thì tôi lấy gì mà cầm cự. Hồi nãy mấy đứa trẻ mời tôi mua mấy lon nước ngọt, tôi lại từ chối vì ngại xách nặng. Đúng là chết cả mấy cửa!

Đứng tại chổ nhìn qua máy hình như tìm cảnh đẹp, tôi quan sát từng nhóm học sinh đi chung với nhau, các con buôn, ... Tôi đã tìm thấy người tôi có thể nhờ cậy. Đó là gia đình một bà cụ độ 60 vẻ mặt hiền từ, đi chung với một thiếu phụ độ 30 với nét mặt sắc sảo, và một cô gái chừng 20 có mái tóc búp bê. Ai cũng đeo kính mát nên tôi không rõ mặt cho lắm. Có lẻ quen thuộc chuyện đi tàu cho nên ngoài nước ngọt, trái cây, tôi thấy họ còn mang theo cả màn để che nắng. Tôi vờ đến gần bên chỗ bà cụ ngồi và hỏi thăm bâng quơ là cụ đi Hà Tiên về thăm gia đình hay thế nào. Có lẻ nhờ trông mặt mày tôi không ba trợn cho lắm, nên bà cụ vui vẻ trả lời các câu hỏi của tôi. Chỉ chờ bà cụ hỏi tôi là ai và đi Hà Tiên làm gì, là tôi mở máy cho bà cụ biết là mình đi tìm tài liệu để viết luận văn ra trường.

Tôi kể bà nghe về đời sống sinh viên, đời sống gia đình, các chuyến du lịch của tôi, bà có vẻ thích thú lắm và...



 

không ngần ngại giới thiệu cô con dâu ngồi kế bà và cô cháu họ. Cả ba về Rạch Giá ăn Tết với đại gia đình, nay trở lại Hà Tiên. Con trai bà là Phó Trưởng Ty Quan Thuế Hà Tiên, cô cháu là giáo sư Việt Văn Đệ Nhất Cấp. Có lẻ sợ tôi đứng mỏi chân, bà kêu hai cô gái ngồi gần lại với nhau hơn để bà nhích vào, nhường cho tôi một chỗ vừa đủ kê cái mông. Sau hơn hai tiếng chỉ đi và đứng, bây giờ được ngồi trong bóng mát, thật là sướng làm sao!

Bà cụ, gia đình hai cô đều là người Rạch Giá lâu đời nên hiểu biết rất nhiều về Hà Tiên. Nhân dịp này tôi mới đưa ra vài điều thắc mắc nhờ bà và hai cô gái giải đáp, cũng là một dịp làm quen.
- Thưa bác, chữ Hà Tiên nghĩa là sao và do đâu mà có?
- Hà Tiên là do mượn cái tích nàng tiên hiện trên sông. Lúc trước Hà Tiên còn có tên là Phương Thành, Cảng Khâu. Hà Tiên có được như ngày nay là do công khai thác của Mạc Cửu, và công mở mang của Mạc Thiên Tứ, vào đời ông nầy đất Hà Tiên ăn xuống giáp biển Bạc Liêu.

Tôi nhanh nhẹn hỏi tiếp:
- Thế ngày còn trẻ bác đã đi thăm hết các thắng cảnh của Hà Tiên chưa ?!

Bà già cười hớn hở như được gãi đúng chỗ ngứa:
- Ồ đi nhiều chứ cậu, và mấy cảnh đó tui còn nhớ nằm lòng. Mấy đứa này còn chưa chắc biết nhiều bằng tui vì sau này chiến tranh lan tràn, đi lại khó khăn.

Hai cô gái thấy câu chuyện có vẻ hào hứng nên cũng nhảy vô góp chuyện:
- Vậy má thử kể sơ mấy cảnh đẹp má đã đi qua coi.
- Đúng đó dì Sáu, dì Sáu kể cho tụi con nghe đi.

Bà già nghe hai cô hỏi, tôi đứng ngoài tâng thêm nên hắng giọng kể liền:
- Các cảnh đẹp của Hà Tiên thì nhiều lắm, nhiều hơn mười cảnh đẹp mà tụi con biết đến qua sách vở. Nhưng thôi mình hẳn tạm kể Hà Tiên Thập Cảnh mà Mạc Thiên Tích ca ngợi trong thơ văn trước đi.

Tự nhiên được kể cho nghe chuyện cần biết, tôi vội vàng:
- Dạ bác chờ con lấy giấy bút ra ghi một chút.

Bà già càng khoái chí vì có người chịu nghe mà còn ghi lại:
- Cậu đừng có lo, tui kể từ từ cho cậu chép. Có thể không theo thứ tự nhưng mười cảnh đó có tên là như vầy.

                             ***

Cảnh thứ nhất là ĐÔNG HỒ ẤN NGUYỆT: Gọi là "hồ", nhưng nếu chúng ta đứng tại chợ Hà Tiên nhìn vào thì không giống như Hồ Hoàn Kiếm, hay Hồ Tây, vì phía trong có vàm Gianh Thanh, phía ngoài có cửa biển Kim Dự. Theo lẻ phải gọi là "phá" mới đúng. Nhưng nếu chúng ta lên mạn núi Ngũ Hổ nhìn xuống, núi Tô Châu như dính liền với rặng đồi Kim Dự và dãy núi Bình San thì không còn thấy cửa biển nữa. Nhìn như thế mới đúng là hồ. Muốn được xem cảnh "ấn nguyệt", trăng in xuống hồ, thì phải chờ đến đêm trăng.

Cảnh thứ hai là BÌNH SAN ĐIỆP THÚY: Bình San là núi như tấm bình phong, điệp thúy là sắc xanh lớp lớp, cũng gọi là Núi Lăng, vì trên ấy còn di tích lăng tẩm của các mệnh phụ và triều thần họ Mạc.

 

Cảnh thứ ba là GIANG THÀNH DẠ CỔ: tiếng trống cầm canh ban đêm chổ đồn lính thú bên bờ sông Giang Thành. Sông Giang Thành bắt nguồn từ vùng Sài Mạt, Làng Quỳnh trên địa phận Cao Miên. Đồn lính thú đó có lẽ dẹp từ lâu, nên nay chẳng còn tiếng trống đêm khuya nữa. Mà cháu biết hôn, tiếng trống, tiếng chuông buổi sáng hay đêm khuya bao giờ cũng là một gợi hứng cho thi nhân, nhạc sĩ. Như bài thơ Đường về tiếng chuông chùa nơi Hàn Sơn Tự, rồi mấy bản cổ nhạc Việt Nam như "Dạ Bán Chung Thinh", hay bài cải lương đầu tiên "Dạ Cổ Hoài Lang". Tiếng trống tiếng chuông ngày nay còn nghe được ở vài nơi, nhưng rất hiếm.

Cảnh thứ tư là TIÊU TỰ THẦN CHUNG: Tiêu là tịch mịch, Tự là cảnh chùa, Thần là buổi sáng sớm, Chung là tiếng chuông. Đây là ngôi chùa ngày xưa Mạc Cửu xây cho mẹ tu hành. Sau đó bà tọa hóa trước Phật đài. Di tích còn đôi chút như bức vách chùa Tam Bảo, tô hồ theo lối xưa. Trừ chổ vách ấy ra, chùa Tam Bảo này là mới tạo. Thần Chung là tiếng chuông buổi sáng. Nay không còn chùa và cũng vắng tiếng chuông, chỉ còn lại chùa mới cất sau này trên nền cũ Tam Bảo.

 

Cảnh thứ năm là THẠCH ĐỘNG THÔN VÂN: Động đá trước khi vào thành phố Hà Tiên, nếu đi thì sẽ thấy nó ở bên trái con đường đi vào. Con người đã không biết tôn trọng hay tô điểm thiên nhiên, mà lại còn đi phá hoại. Bên trong động rộng rãi thênh thang, nhưng người ta đã cất trong đó một ngôi chùa gỗ lợp ngói làm xấu hẳn cảnh thần tiên của Thạch Động. Ngày xưa Thạch Động "Thôn Vân" nghĩa là nuốt mây. Ngày nay đâu còn cảnh đẹp ấy nữa. Theo ý dì thì chùa nên cất ở ngoài để cho động giữ được tính chất thiên nhiên.

Cảnh thứ sáu là KIM DỰ LAN ĐÀO: Kim là vàng, Dự là hòn đảo nhỏ, Lan là ngăn chận, Đào là sóng to. Nay đảo nhỏ không còn nữa vì đã được nối với đất liền, hiện nay là vùng có pháo đài.

Cảnh thứ bảy là NAM PHỐ TRÙNG BA: Sóng nước lặng lẽ nơi bãi biển phía Nam (vũng Nam sóng lặng). Nam Phố là tỉnh lỵ Hà Tiên, ngồi ở hướng Tây Bắc ngó qua hướng Đông Nam. Cuộc đất ngồi ở huớng Bắc ngó ra hướng Nam, cho nên quanh theo bãi biển gọi là Nam Phố. Nam Phố là bãi ở phía Nam để đối với Đông Hồ là hồ ở phía Đông. Ai đã từng biết cảnh Đông Nam ở biển Hà Tiên rồi thì mới hiểu dụng ý của thi nhân. Đến mùa gió Đông Nam, từ tháng tư đến tháng bảy, vừa mưa vừa giông, vừa sóng vừa gió, bãi Nam Phố thật là cảnh non bạc trùng trùng, duy tại Bãi Ớt mới quả thật là "bãi biển trắng phau, sóng bạc ngàn tầm", và "trừng ba" đây là dụng ý thi nhân tả cảnh Bãi Ớt...            Đọc Tiếp

                    Nguyễn Đức Trọng & Thanh Đan

Bấm nút để điều khiển nhạc